Rijnlandse Geschiedenis streeft naar meer historische samenhang en kennisuitwisseling in de regio.

verenigingen

musea

instellingen

Terug naar overzicht

Website
Contact

Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland

Nieuws

Impressie van de viering van het 2e lustrum van Rijnlandse Geschiedenis

13 dec 2024 - Zie voor een impressie van de viering van het 2e lustrum van de Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland in Archeon op 16 november het verslag op de pagina 'Artikelen'.

Dammen en Dijken in de Duin- en Bollenstreek

30 nov 2024 - Op 25 november sprak Aad van der Geest over het onderwerp 'Dammen en Dijken in de Duin- en Bollenstreek' voor radio Bollenstreek van Toen. De tekst van deze interessante uitzending staat onder Podcast op onze site.

Uitslag wedstrijd regionale historische productie

19 nov 2024 - Op 16 november vierde Rijnlandse Geschiedenis in Archeon haar tienjarig bestaan. Ter gelegenheid van dit tweede lustrum schreef Rijnlandse Geschiedenis een wedstrijd uit voor de beste regionale historische productie. Klik hier voor het juryrapport over de bijdrage van de winnaar en de eervolle vermeldingen van de wedstrijd.

'Mooi als ze zich óók Rijnlander voelen'

8 nov 2024 - Onder deze kop verscheen vandaag een interview met Wim Bleijie, voorzitter van Rijnlandse Geschiedenis, in het Leidsch Dagblad ter gelegenheid van haar 10-jarig bestaan. De organisatie viert dit lustrum op 16 november in Archeon in Alphen aan den Rijn. Zie voor meer informatie de aankondiging onder het kopje Agenda en het artikel onder het kopje Artikelen. AANMELDEN VOOR DE BIJEENKOMST OP 16 NOVEMBER IS NIET MEER MOGELIJK. Link naar het artikel in het LD

Herstel van jubilerende Koornbeurs

3 nov 2024 - De (circa) tienjaarlijkse onderhoudsbeurt komt precies op tijd voor de tweehonderdste verjaardag van de Koornbeurs, een van de meest iconische creaties van stadsarchitect Salomon van der Paauw (1794-1869). De neoclassicistische opbouw die handelaren en hun waren drooghield en waarin ook graan kon worden opgeslagen, moet inmiddels wel in ieder land ter wereld in een fotoalbum te vinden zijn. Een van de dingen die hersteld moeten worden, zijn scheurtjes in de buitenkant van de pilaren die het dak dragen. Ook de brug eronder wordt bij de opknapbeurt betrokken. Die stamt uit 1642 en is eveneens van de hand van een beroemde architect, Arent van ‘s-Gravesande. In 1816 en 1817, die jaartallen staan op de zijkanten gebeiteld, werd de brug verbreed. De boel wordt goed schoongemaakt en een licht verzakte pijler wordt aangepakt. De naam Koornbrug voert terug op 1443, toen de St. Cornelisbrugghe de vaste plek werd voor de graanhandel in Leiden. In de volksmond veranderde de naam gaandeweg in de inmiddels officiële naam. Op straat heet de brug echter vaak al weer anders. De iconische opbouw wordt er zo mee vereenzelvigd, dat Koornbeursbrug volledig is ingeburgerd. Bron: LD 2 november 2024

Nieuwsbrief Rijnlandse Geschiedenis september 2024

4 okt 2024 - In deze Nieuwsbrief aandacht voor onze speciale jubileumbijeenkomst op 16 november in Archeon. Verder nieuws over de wedstrijd voor de beste historische productie over Rijnland. Aandacht voor nieuwe artikelen, studiedagen van het Erfgoedhuis en een mooi bericht van Ab Stikkelorum, voorzitter van NGV Rijnland en Kennemerland. Tot slot: we maken het u nog makkelijker om donateur van Rijnlandse Geschiedenis te worden. Link naar de Nieuwsbrief

Koning Willem-Alexander bezoekt Leidens Ontzet.

3 okt 2024 - Koning Willem-Alexander heeft donderdagmiddag een bezoek gebracht aan Leidens Ontzet. Hij werd feestelijk onthaalt door burgemeester Peter Heijkoop en Rik Kamps, voorzitter van de 3 October Vereeniging. De Koning kreeg een rode sjaal aangeboden waar de sleutels van Leiden op staan. Er klonk een hard applaus. Na een boottocht over de Oude Vest kwam de Koning weer aan wal. Hij maakte nog even een korte wandeling over de markt en bezocht daarna De Lakenhal. Bij aankomst bij het museum werd de Koning welkom geheten door de directeur van Museum De Lakenhal, Tanja Elstgeest. Hierna bezocht de Koning de tentoonstelling Leiden viert feest – 450 jaar optochten. Met deze tentoonstelling viert het museum de rijke optochtentraditie die Leiden sinds 3 oktober 1574 kent. De tentoonstelling laat zien welke ontwikkelingen deze optochten door de eeuwen heen in Leiden hebben doorgemaakt: van de militaire en theatrale parades door schutters en rederijkers in de vroegmoderne tijd, via de studentmaskerades in de 19de eeuw, tot de taptoe vandaag de dag.

Langzaam herstel van de oorlogsschade. Een verweesde grafkelder in Voorschoten

1 okt 2024 - Inwoners van het platteland rond Leiden ondervonden jarenlang grote overlast en schade door de gebeurtenissen rond het beleg en ontzet. In Voorschoten duurde het zo’n 45 jaar voor de schade was hersteld. Cijfers over de schade zijn verzameld door Piet van der Plas. Sinds zijn pensionering als scheikundige verdiept de inwoner van Voorschoten zich in de geschiedenis van de Leidse regio. Hij dook in de verschillende lijsten die werden opgesteld voor het innen van belastingen en telde het aantal huizen dat in de verschillende jaren werd aangeslagen. In 1569 werden in het ambacht Voorschoten 135 huizen genoteerd, in 1576 – twee jaar na het ontzet – waren dat er nog maar 36. Van der Plas zette de cijfers voor Voorschoten en andere dorpen rond Leiden op een rij voor een artikel in het Leids Jaarboekje 2020 over de gevolgen van de opstand tegen Spanje voor ‘het Leidse ommeland’. Link naar het artikel in het Leidsch Dagblad 1 oktober

Artikel in kader 'Aftellen 450 jaar Leidens Ontzet'

30 jul 2024 - Juli 1574: de pest grijpt om zich heen in de Sleutelstad. Ramen en deuren van zieken moeten gesloten blijven. De situatie in het belegerde Leiden wordt steeds ernstiger, maar de redding lijkt nabij. Op de eerste dag van de maand zijn er berichten dat de vijand uit Delfland is vertrokken en de landerijen onder water staan. Het nieuws blijkt echter voorbarig. Het gerucht is ontstaan door het bevel dat de Staten van Holland op 1 juli hebben gegeven aan alle inwoners van Rijnland, Delfland, Schieland en de Alblasserwaard dat zij zich in veiligheid moeten brengen vanwege de voorgenomen inundaties. In Leiden woedt de pest intussen hevig, volgens een bericht dat op 2 juli rondgaat in Amsterdam. Het is de eerste vermelding van de uitbraak van deze besmettelijke infectieziekte in de stad. Ook de voedselsituatie verslechtert. Vanaf 3 juli wordt van huis tot huis het graan geïnspecteerd, noteert een anonieme Leidenaar in zijn dagboek; een week later zullen de inspecteurs ook bij hem de tarwe komen afmeten. Het rantsoen is aanvankelijk bepaald op een half pond per dag, ongeveer negen boterhammen. Nadat er onrust ontstaat onder burgers die voortdurend met een lege maag op wacht moeten staan, wordt dat rantsoen verhoogd naar dagelijks één pond. Als in een huis meer graan wordt aangetroffen dan toegestaan, dan wordt het in beslag genomen en uitgedeeld aan de armen. Ongetwijfeld speelt de voedselsituatie ook een rol bij het besluit dat het stadsbestuur neemt op 5 juli. Dan wordt bepaald dat de vrouwen en kinderen van mannen die eerder de stad hebben verlaten, ook moeten vertrekken. De groeiende onrust onder de burgers en het toenemend geklaag over de voedselvoorziening leidt ook tot het besluit dat klagende burgers niet meer welkom zijn als zij de stad eenmaal hebben verlaten. Lees verder in het LD het verhaal rond het gruwelijke lot van de zoon van een Leids burger, met de bijnaam Leeuwken. En de schermutselingen bij de Schansen rond de stad. Link naar het artikel in het LD van 30 augustus 2024

Sporen van Drie Oktober

26 jun 2024 - Tastbare herinneringen aan beleg en ontzet van Leiden Er zijn weinig plaatsen waar de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog zo levend is als in Leiden. Elk jaar wordt op 3 oktober massaal Leidens Ontzet gevierd, de verdrijving van de Spanjaarden in 1574. Dit jaar dus 450 jaar geleden. In de stad herinneren straatnamen, standbeelden en gedenktekens aan de historische gebeurtenissen en hoofdrolspelers. Maar hoe staat het met de originele sporen in en om Leiden? Ruurd Kok is ernaar op zoek gegaan en toont ze in dit boek. Aan de hand van oog- getuigenverslagen en historisch beeldmateriaal vertelt hij over de gevolgen van de Tachtigjarige Oorlog voor de Leidse regio. Reserveer dit boek

Nieuwsbrief Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland juni 2024

21 jun 2024 - De tweede Nieuwsbrief van dit jaar is uit. Daarin besteden wij aandacht aan de Jubileumwedstrijd en een oproep voor donateurs. Maar daarnaast veel informatie over de lustrumviering, over nieuw geplaatste artikelen, de laatste aanpassingen op de website en nieuws van het Erfgoedhuis. Link naar de Nieuwsbrief

Regenwaterkelders in Rijnland?

16 jun 2024 - Nu we steeds vaker zeer droge zomers krijgen (hoewel soms ook heel natte!), krijgt een nieuw historisch onderwerp een actuele lading. Hoe voorzag men zich vroeger van drinkwater? En dan bedoelen we met vroeger, vóór de tijd van de drinkwaterleiding, die in de meeste dorpen pas op zijn vroegst eind negentiende eeuw aangelegd werd. Het onderzoek van Petra van Dam en haar medewerkers aan de Vrije Universiteit wijst uit, dat huizen wat dit betreft behoorlijk autonoom waren. In de steden hadden heel wat huizen een goede opslag voor neerslag in containers, de zogenaamde regenbakken of waterkelders. In Amsterdam bijvoorbeeld zijn er al ruim 3500 kleine regenbakken van 1-3 m3 teruggevonden in belastingregisters die voor middenklassehuizen, onder de stoep, gebouwd werden. Veel grotere, heuse waterkelders van tienduizenden liters water, waarin je zelfs kon rondlopen, werden aangelegd door de bewoners van grote huizen langs de voorname grachten, soms onder hun huis, maar ook vaak in de tuin erachter. De neerslag werd opgevangen op het dak en via de regenpijp en andere pijpen naar de kelder gevoerd. De toegang tot het reservoir was vaak heel simpel: een emmertje aan een touw. Een duurdere oplossing was een pomp, dat was veel handiger. Het water bleef beter schoon en niemand kon erin vallen. De waterreservoirs vonden vanaf 1550 ingang en deden dienst tot ver in de negentiende eeuw. Wateropvangsystemen zijn inmiddels niet alleen in de kustvlakte gevonden (Groningen, Leeuwarden, Alkmaar, Medemblik, Enkhuizen, Hoorn, Leiden, Gouda), maar ook in de IJsselsteden (Zutphen, Deventer) en in Roermond. Het onderzoek naar de waterkelders heeft zich beperkt tot de steden van de Republiek uit praktische overwegingen. Maar de vraag is natuurlijk, wat gebeurde er op het platteland? Hadden de huizen in de dorpen ook waterkelders en wat was de situatie bij de boerderijen? Op een van de eilanden in de Kagerplassen ontdekte Petra van Dam recent een boerderij met waterkelder. Het water was speciaal voor de stal waar de kalfjes stonden volgens de eigenaar van de boerderij. De volwassen koeien dronken gewoon uit de plas of de sloot. In het Openluchtmuseum in Arnhem staan boerderijen met waterkelders uit Groningen, Friesland en Noord-Holland. Hoe was het in Rijnland? Wie heeft een onderzoek over dit onderwerp en zou het op deze website willen publiceren? Tip: vaak zijn de kelders het gemakkelijkst te vinden op plattegronden van gebouwen. Website van het onderzoeksproject: Omgaan met droogte – Een NWO-onderzoeksproject over de geschiedenis van drinkwater (wordpress.com) Foto: Toegang tot waterkelder in een huis op Marken, Zuiderzee museum. Foto: P. V. Dam.

Veertig jaar geleden bezocht H.K.H. Prinses Margriet Alphen aan den Rijn

13 mei 2024 - Veertig jaar geleden, 11 mei 1984, bezocht H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden Alphen aan den Rijn op verzoek Stichting Forum Romanum Albanianum - Oprichters Ing. Jan J. de Back en Architect Latief Perotti. Heden, veertig jaar geleden kwam Prinses Margriet als Beschermvrouwe van de Scheepvaart naar Alphen om een model van het grootste gevonden “Zwammerdamschip” (1974) in de Adventskerk te overhandigen aan de Italiaanse ambassadeur in Nederland, de heer dr. E.M. Bolasco. Op 12 juli heeft een Alphense Delegatie voor Economie en Cultuur onder leiding van Burgmeester Martien Paats, het scheepsmodel, vervaardigd door G.IJzereef Sr., namens de Stichting uitgereikt aan Prof.dr. Valnea Scrinari, Directeur van het Scheepvaart Museum Fiumicino te Rome. Tot grote verrassing van de Italianen had de Alphense Delegatie 250 Gerbera’s uit Boskoop als reclamestunt meegenomen. De Stichting Forum Romanum Albanianum, die tot doel had om geld te genereren voor de bouw van een Scheepvaartmuseum voor de zgn. Zwammerdamschepen, werd in 1988 ter vergroting van de slagkracht samengevoegd met een aantal gelijksoortige Archeologische Stichtingen, die uiteindelijk Stichting Archeon vormden. Anno 2024 zijn een aantal Zwammerdamschepen geassembleerd en deels gereconstrueerd. De bouw van een Scheepvaartmuseum, de plaats ervan en kosten, is gezien het accent op het belangrijkste deel van de Romeinse historie in de provincie Zuid Holland, politiek gesproken nog een open vraag.

Erepenning Alphen aan den Rijn voor Museumpark Archeon

24 apr 2024 - Vandaag werd tijdens een bijzondere bijeenkomst in het 30-jarige Museumpark Archeon de erepenning van de stad uitgereikt. Het thema van de bijeenkomst was ‘Alphen aan den Rijn: Wereldstad aan de Limes’. Burgemeester Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn reikte deze prestigieuze penning uit aan de directie van het park, de heer en mevrouw Jack en Monique Veldman. Zij ontvingen deze erepenning ter gelegenheid van hun 25-jarig jubileum als eigenaren van het park. Ook voorzitter van de Vereniging Vrienden van Archeon, Bert Huisman, werd bij het bijzondere moment betrokken. Met het uitreiken van de penning benadrukt de burgemeester het belang dat Archeon inneemt binnen Alphen aan den Rijn. Het park is een bekende plek voor velen Nederlanders en een belangrijke werkgever voor Alphenaren. Tevens prees Spies de sterke positie van het museumpark aan de Limesroute van Zuid-Holland. Na de uitreiking sprak ook de heer Meindert Stolk, gedeputeerde van de Provincie Zuid-Holland en onder andere verantwoordelijk voor de portefeuille Cultuur, lovende woorden over Jack en Monique. Hij benadrukte vooral de grote betekenis van het park dat zij met hun medewerkers hebben bereikt.

Bang voor mooi weer – Oorlogssporen in Leiden en omgeving

11 apr 2024 - Op 20 april zal een uitgebreide herdruk van het boek Bang voor mooi weer – Oorlogssporen in Leiden en omgeving, geschreven door Ruurd Kok, verschijnen. Dit in 2020 verschenen boek was vrij snel uitverkocht, maar er bleef vraag naar. Het is nu gelukt om een heruitgave te realiseren, uitgebreid met 5 hoofdstukken. Voor meer informatie over dit boek zie: de bijlagen. Bang voor mooi weer – Oorlogssporen in Leiden en omgeving / Ruurd Kokuitgave Ginkgo, Leiden 176 pagina’s, full color met 168 afbeeldingen en 2 kaarten oblong genaaid gebonden ISBN 978 90 71256 79 0 Verkoopprijs € 21,50

Agenda eendaags

Geen eendaagse items in de agenda.

Agenda meerdaags

Geen meerdaagse items in de agenda.

Artikelen

Het ‘Heldenfriedhof’ bij het Groene Kerkje te Oegstgeest

19 nov 2024 - Tijdens en na de oorlogsdagen van 10-14 mei 1940 ontstonden in de gemeenten rond het vliegveld Valkenburg militaire begraafplaatsen voor tijdens de slag om het vliegveld gesneuvelde Nederlandse en Duitse militairen. Eén daarvan was op het kerkhof bij het Groene Kerkje te Oegstgeest. Tijdens de bezettingsjaren werden op het voor Duitse militairen gereserveerde deel van deze begraafplaats, het ‘Heldenfriedhof’, 88 militairen begraven, afkomstig uit een gebied dat zich uitstrekte van Alphen aan de Rijn tot en met de zuidelijke Bollenstreek. Vanaf de Duitse graven op het ‘Heldenfriedhof’ leiden sporen naar episodes uit de Tweede Wereldoorlog in genoemde regio, en daarbuiten.

Rijnlandse Geschiedenis bestaat 10 jaar

21 okt 2024 - Van oudsher kent Rijnland veel historische verbanden. Het gebied had al bestuurlijke betekenis, maar die nam in de dertiende eeuw toe door het ontstaan van het Hoogheemraadschap Rijnland. Leiden werd de bestuurszetel en ontwikkelde zich tot de hoofdplaats van Rijnland als centrum voor bestuur, recht en economie. Maar recente aandacht voor de historische samenhang in dit gebied bleef achter. De oprichting van Rijnlandse Geschiedenis tien jaar geleden bracht hier verandering in. Wat begon met zeven organisaties uit de regio is gegroeid tot een netwerk van vijftig organisaties. Een website vol artikelen en bijeenkomsten met regionale thema’s is het resultaat.

Jan Verhoef, vleeschwaren en conservenfabriek, Sassenheim - Vianda, Leiden

5 sep 2024 - Jan Verhoef kwam uit een Leidse slagersfamilie, waarbij zijn vader Peter Verhoef voor de Tweede Wereldoorlog zijn sporen al ruim voldoende verdiend had. De ondernemingsdrift zat Jan duidelijk in het bloed. Hij was de oprichter van de Vleeschwaren en Conservenfabriek ‘Sassenheim’ en later van de Vleeschwaren en Conservenfabriek ‘Vianda’ in Leiden. Hij had een rozenkwekerij op Tenerife en nog later ging hij in de houtbewerking. Stil zitten kon hij niet.

Eeuwen van kinderarbeid in Rijnland

11 mrt 2024 - In 2024 is het honderdvijftig jaar geleden dat het Kinderwetje van Van Houten werd aangenomen. Een goed moment om de ontwikkeling van de kinderarbeid in onze streek te bekijken. Daarbij gaat het niet alleen om de toestanden in de Leidse textielindustrie in de 17e en 19e eeuw, tijden van grootscheepse uitbuiting van jonge kinderen. Echter, ook buiten de stad werkten kinderen, al zijn er verschillen in de manier waarop. Was hun rol in de veehouderij relatief bescheiden, in akker- en tuinbouw was dat belangrijker, vooral tijdens de oogst. Bij het slagturven werden eveneens kinderen aan het werk gezet en zeker ook in de plattelandsnijverheid – met name de steenfabrieken. Kinderarbeid in fabrieken en werkplaatsen werd door het Kinderwetje in 1874 beperkt. Voor ‘veldarbeid’ – ook werken op een steenplaats viel daaronder – duurde dat tot 1890. De Leerplichtwet leek grote gevolgen te hebben voor de beschikbaarheid van kinderen bij de oogst, maar daar werd in voorzien door schoolvakanties en een landbouwverlof. Veel inzet van kinderen was te vinden in de bollencultuur en bij de aardbeienoogst in Roelofarendsveen en omgeving. In de jaren zestig veranderde het werk dat kinderen deden van karakter. Was het vroeger noodzakelijk om een karig inkomen aan te vullen, daarna wordt het via vakantiewerk en scholierenbaantjes extra zakgeld voor de kinderen zelf.

Interview met Bart van Konijnenburg: Eendenkooi in Warmond

21 nov 2023 - Bart van Konijnenburg (49) ademt Warmond. Hij is zo'n tien uur per week in touw als beheerder en voorzitter van de unieke, 400 jaar oude Eendenkooi op de grens met Sassenheim. Vrijwilligerswerk dat hem al vijftien jaar letterlijk met de 'poten in de klei' houdt en hem nog dieper wortelt in zijn bijzondere woonplaats.

Het 'Olga'-gebouw en de regionale kalkzandsteenindustrie

5 sep 2023 - Het Leidse 'Olga'-complex, een bedrijfsverzamelgebouw, is eigenlijk een kalkzandsteenfabriek uit 1913-1914. Het is de tweede in deze regio. De eerste was de Arnout in Hillegom, uit 1904. Verbindend figuur is Ing. Dr. J.A. van Herwaarden. Als jongeling begon hij bij de Arnout. In 1919 werd hij directeur van de Leidse kalkzandsteenfabriek. Vervolgens zette hij in 1924 in Katwijk een nieuwe fabriek op. Na de Tweede Wereldoorlog nam hij het Hillegomse bedrijf over. Van Herwaardens bedrijf werd de grootste kalkzandsteenindustrie ter wereld. De Leidse onderneming was daar niet tegen opgewassen en sloot. Later werd ook de Katwijkse fabriek afgestoten. Die in Hillegom werd stevig gemoderniseerd en functioneert nog steeds, als onderdeel van een multinational. Van de oorspronkelijke fabriek is weinig over. De oprichting van de Leidse kalkzandsteenfabriek past binnen de geschiedenis van de Rijn als industriële zone. De opkomst van de Arnout is verbonden met de ontwikkeling van de bollencultuur: de afgegraven gronden waren daar uitstekend voor geschikt. Later ging men dieper zand opzuigen. Daardoor ontstonden in de regio diverse (recreatie-)plassen. Het Leidse fabrieksgebouw bood vanaf 1950 onderdak aan andere bedrijven: Smit Rontgen en de Olga-matrassenfabriek. Hun verhaal illustreert hoe Leiden haar industrie verloor. In 1982-1983 werd het een bedrijfsverzamelgebouw voor startende ondernemers, een 'broedplaats', waarschijnlijk de eerste van Nederland. Een bijzondere rol dus voor het gebouw dat de laatste herkenbare herinnering is aan het begin van de regionale kalkzandsteenindustrie.

Rijnland onbegrensd: watergrenzen en kennisgrenzen

25 mei 2023 - In 1202 sloten de bisschop van Utrecht en de graaf van Holland een verdrag dat een waterstaatkundig grensconflict regelde. Een dam in de Rijn bij Zwammerdam werd verwijderd en er kwamen drie weteringen om het overvloedig uit Utrecht afkomstige Rijnwater af te voeren. Bemiddelaar was de hertog van Brabant, die indertijd ook in Holland zijn macht ligt gelden. Hij had niet alleen waterstaatkundige, maar ook handels- en politieke belangen bij deze oplossing. Met dit verdrag als vertrekpunt beschrijft Petra van Dam de rol die grenzen spelen bij het waterbeheer. Het gaat om een inleiding bij een themanummer van het Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis uit 2003. Van Dam gebruikt daarvoor de geschiedenis van het Hoogheemraadschap Rijnland, van de middeleeuwen tot de huidige tijd. Ze maakt duidelijk dat niet alleen de natuurlijke grenzen - de landscheidingen - van groot belang zijn, maar ook de politiek-bestuurlijke. De problemen rond Zwammerdam en Woerden waren extra moeilijk doordat deze staatkundige grenzen overschreden. Binnen Holland was doorgaans een oplossing makkelijker te vinden. Ze beschrijft onder meer de relatie met Delfland. Om het water effectief te beheren, is kennis nodig, en ook daaraan zitten grenzen. Zij beschrijft hoe Rijnland bezig is geweest zich die nodige kennis eigen te maken. En met veel succes, bleek bijvoorbeeld bij de drooglegging van de Haarlemmermeer. Het verdrag van 1202 was een mijlpaal in de ontwikkeling naar een hoogheemraadschap. De geschiedenis van het Rijnlandse waterbeheer begint natuurlijk eerder, bij de ontginningen. Sindsdien moesten bewoners samenwerken om het water te beheersen. Maar hoe die samenwerking er precies uitzag, is (en blijft?) onduidelijk. Ook de geschiedwetenschap heeft haar grenzen.

Ontheemde Heiligen. Altaarstukken en Memorietafels uit oude kerken in Zuid-Holland.

23 mrt 2022 - Wanneer een altaarstuk tegen een witte museumwand is geplaatst, wordt de beschouwer uitgenodigd het te bekijken als een esthetisch object. Maar altaarstukken dienen eigenlijk niet te worden beschouwd zonder de context van het kerkgebouw, zoals het kerkgebouw niet volledig kan worden begrepen zonder de erbij behorende inventaris en de liturgie die erin voltrokken wordt. Niet alles werd in 1566 kort en klein geslagen. In Dordrecht, Gouda en Rotterdam kon de stedelijke overheid op tijd ingrijpen zodat daar beelden en altaarstukken voorlopig gespaard bleven. Dit artikel is een inventarisatie en beschrijving van de bewaard gebleven altaarstukken en memorietafels die afkomstig zijn uit kerken in de provincie Zuid-Holland en die thans in musea worden bewaard. De schilderijen zijn naar plaats van herkomst geordend.

10 mei 1940. De Postbrug op de grens van Oegstgeest/Sassenheim

12 apr 2021 - Bombardement van een kolonne bussen met Nederlandse militairen op 10 mei 1940 bij de Postbrug tussen Oegstgeest en Sassenheim.

De Heimanswetering en het Utrechts-Hollandse vredesverdrag van 1202

2 feb 2021 - De aanleg van de Heimanswetering (ten westen van Alphen aan den Rijn) was zeer waarschijnlijk niet het werk van de bisschop van Utrecht, zoals een vredesverdrag uit 1202 tussen de bisschop en de graaf van Holland, Dirk VII, steeds is uitgelegd.

'Het merovingisch grafveld van Rijnsburg. Kralen met een verhaal'

3 nov 2020 - Korte geschiedenis van het nieuwe Merovechpark in Rijnsburg dat is aangelegd boven een grafveld uit de Merovingische periode.

De kaaszuiveringsfabriek van Bernard Maurits Domsdorf te Nieuwkoop

23 sep 2020 - Artikel over de kaaszuiveringsfabriek in Nieuwkoop, die van 1925 tot 1931 bestond.

Schoonoord en Voorhout en Wittert van der Aa

25 sep 2018 - Emiel van der Hoeven onderzocht de hardnekkige verhalen dat de Leidse familie Wittert van der Aa de eigenaar en bewoner was van de buitenplaats Schoonoord in Voorhout. Onderzoek in lokale en Leidse bronnen wijst uit dat dit niet het geval was. Tevens maakt hij duidelijk hoe dit verhaal in de wereld kwam. Een mooi detail van de relaties binnen Rijnland.

Henricus Klauwers, een negentiende-eeuwse dorpspastoor.

1 mei 2018 - In de parochiekerk van Onze Lieve Vrouw Geboorte in Rijpwetering hangt tussen een rij portretten van voormalige pastoors één portret 'ten voeten uit', dat van pastoor Henricus Klauwers. Het is bijzonder dat een geestelijke in deze religieuze dracht is afgebeeld. Hans van der Wereld beschrijft in dit artikel het leven en werk van pastoor Klauwers, maar ook de kleding van geestelijken in de negentiende eeuw.

Handel in haardas

30 dec 2017 - Al eerder schreef Alfred Bakker over de ashandel in Alkemade. In een artikel voor het Tijdschrift voor Historische Geografie bekijkt hij dit in een breder regionaal perspectief. Overal in Midden Rijnland werd vanaf ongeveer 1750 haardas ingezameld en verkocht aan handelaren die vooral in Brussel gevestigd waren. Die verkochten de as als meststof in Vlaanderen en Brabant. Zij betaalden daarvoor een goede prijs en de opbrengsten werden gebruikt voor de plaatselijke armenzorg. De Belgische Opstand werd deze lucratieve handel uiteindelijk fataal.

Het college van hoofdingelanden. De vertegenwoordiging van de ingelanden in Rijnland en Schieland in de vroegmoderne tijd.

1 feb 2018 - Milja van Tielhof analyseert de opkomst van het College van Hoofdingelanden bij de waterschappen vanaf het eind van de zestiende eeuw. Zij doet dit via een vergelijking tussen de hoogheemraadschappen Delfland en Rijnland (en Vlaanderen). De opkomst van dit nieuwe vertegenwoordigende college betekende dat de steden een greep naar de macht deden binnen de waterschappen.

Uit de ochtendnevels: de contouren van Holland

8 jun 2017 - 'Samen aan het werk, want samen staan we sterk' Met deze oproep eindigt Dick de Boer (Em. Hoogleraar,Middeleeuwse Geschiedenis) de lezing die hij hield voor het symposium Dageraad van Holland over regionale geschiedenis en het belang van samenwerking tussen professionele en 'vrijetijds'historici.

Willem Belt, een Alphense gebedsgenezer

25 mei 2017 - In het archief van het Bisdom Haarlem is een dossier bewaard gebleven over een eenvoudige boerenknecht uit Alphen aan den Rijn, een zekere Willem Belt. De man kon lezen noch schrijven, maar ging wel in Alphen en omgeving de boer op om zieken en ongelukkigen te 'belezen'.

Priestergraven in de Nederlands Hervormde kerk van Rijnsaterwoude

25 mei 2017 - Gedurende een periode van enkele eeuwen hebben gestorven Rijnsaterwoudenaren, maar ook doden uit Roelofarendsveen en Rijpwetering, die destijds kerkelijk tot Rijnsaterwoude behoorden, in de Nederlands Hervormde kerk van Rijnsaterwoude een laatste rustplaats gevonden.

Leidens Ruhrgebied

5 apr 2017 - Hans Endhoven doet een kort verslag van zijn onderzoek naar steen- en pannenbakkerijen en kalkbranderijen rond Leiden in de periode tot ca. 1600. Het is de bewerking van een flitslezing tijdens een symposium van de HVOL in november 2016.

Rijnlanders op bedevaart naar Kevelaer 1912-2012

9 dec 2016 - Kort artikel over de jaarlijkse bedevaarten van Rijnlandse katholieken naar Kevelaer in Duitsland, georganiseerd vanuit Roelofarendsveen. Een korte samenvatting door de auteur van zijn boek hierover uit 2012.

De rol van het patronaatsrecht in de benoeming van predikanten in Oude Wetering in de 17e eeuw

9 dec 2016 - De schrijver behandelt de rol van de ambachtsheer bij de aanstelling van predikanten in de 17e eeuw aan de hand van de gang van zaken in Oude Wetering.

Neogothiek aan de Does. De parochiekerk van Onze Lieve Vrouw Geboorte te Hoogmade (1873-1929)

9 dec 2016 - Hans van der Wereld beschrijft in details de bouwgeschiedenis en het einde van de neogothische rooms-katholieke kerk te Hoogmade.

Systematische metaaldetectie van een Canadees kampement uit mei 1945 op landgoed Oud-Poelgeest te Oegstgeest

9 nov 2016 - Uitgebreid verslag van een onderzoek met via metaaldetectie naar een Canadees kampement in Oegstgeest. Er werd ook gebruik gemaakt van ooggetuigen. Het artikel geeft een goed beeld van de mogelijkheden van dit soort onderzoek. Het onderzoek leverde ook inzicht in gebruik van het park door de tijd heen.

Autobusonderneming Trio verzorgde het personenvervoer van Boskoop via Hazerswoude naar Leiden

8 apr 2016 - Autobusonderneming Trio in het interbellum: een samenwerkingsverband tussen drie ondernemers. Werkte ook samen met Citos, de voorganger van Citosa. In het artikel komen nog veel meer buslijnen aan de orde in de streek tussen Leiden, Alphen, Gouda en Zoetermeer.