Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland

50 jarig Jubileum Actie Red Romeins Schip Zwammerdam

11 januari 2024, is het 50 jaar geleden dat de Stichting “Actie Red Romeins Schip Zwammerdam”werd geïnitieerd door Architect Latief Perotti te Alphen aan den Rijn. Stichtingsvoorzitter Perotti werd bijgestaan door de plaatselijke Notaris mr. Arnold van der Veen Meerstadt als Penningmeester. Mevrouw Diny Perotti voerde het Secretariaat. De zonen Aldo en Remo Perotti staken het lontje aan “Pap, als niemand die schepen eruit haalt, dan doe jij dat toch?"

Doel van de Actie was om aangetroffen schepen uit de Romeinse tijd van ondergang te redden. Daartoe moest geld ingezameld worden voor de aanleg van een damwand, in eerste instantie rondom een 34 meter lange platbodem vrachtschip uit de Romeinse tijd.  Dat Schip bleek deel van een Romeins Scheepskerkhof dat tijdens  bouwwerkzaamheden op een diepte  van ± 6 meter onder het maaiveld werd aangetroffen op het terrein van de toenmalige “Hooge Burch” (heden Ipse de Bruggen) te Zwammerdam, Gemeente Alphen aan den Rijn.  

Probleem bleek het ontbreken van financiële middelen bij de aansprakelijke overheidsorganen. Dat stelde de opgravingsleider Prof. dr. W. Glasbergen (19230724-19790406) van het Instituut voor Prae- en Proto Historie I.P.P. van de Universiteit van Amsterdam voor een dilemma. Normaliter werden uitsluitend gegevens genoteerd en de kuil weer dichtgegooid. In dit geval betrof het een “gaaf” schip. In de grond laten zitten en laten  doorklieven met heipalen was geen optie. De hoogleraar beklaagde zich hierover in de Pers. Architect Latief Perotti reageerde adequaat en vond de hoogleraar aan zijn zijde om een actie te starten tot behoud van het Romeinse Schip. De aannemer berekende de kosten voor de damwand op fl. 250.000,-.

Op 24 januari en 29 maart 1974 bezocht H.M. Koningin Juliana de vindplaats. De Herald Tribune, Paris match, New York Times, Frankfurter Algemeine etc. besteedden aandacht aan de actie, die fl. 280.000,- opbracht.

Uit alle lagen van de Nederlandse bevolking kwam financiële steun, zowel van het bedrijfsleven, service clubs, verenigingen als talloze lagere en hogere scholen, alsmede universiteiten. Niet te vergeten de vele particulieren, waaronder bijvoorbeeld Hervormd Predikant Ds. A.J.Plug uit Venlo ! 

Meerdere schepen werden in Zwammerdam aangetroffen en geborgen. Deze werden in het Museum Ketelhaven geconserveerd gedurende bijna vijftig jaren in een vloeistof van polyethyleenglycol. 

De conclusie mag zijn dat  de “Actie Red Romeins Schip” een grandioos succes is geweest en een langdurig na-ijl effect heeft gehad.
a. De archeologie als wetenschap, stond zeer ver af van het volk en werd door de actie, tot groot verdriet van een zekere incrowd, gepopulariseerd en kwam bij  brede lagen van de bevolking in de belangstelling;
b. Op de verschillende  overheidsniveau’s  in de begroting met archeologie rekening werd gehouden;
c. De actie onmiskenbaar invloed heeft gehad op de belangstelling voor aanliggende wetenschappen. Bij veel mensen werd het zelfbewustzijn door het inzicht in eigen historische kaders, geactiveerd. 

In 1984 werd door Ing. Jan J. de Back, Plv. Directeur Openbare Werken en Architect Latief Perotti, de Stichting Forum Romanum Albanianum opgericht met als doel een museum te bouwen voor de 

Zwammerdamschepen. Het financiële draagvlak hiertoe werd vergroot door fusies met gelijksoortige stichtingen met een experimenteel karakter. Hieruit groeide het initiatief tot Archeologisch Themapark Archeon, heden Museumpark Archeon. 

Op 31 maart 1994 werd de poort tot Archeon geopend. Na enige aanloopproblemen in de beginfase heeft het Museumpark Archeon in de Familie Jack en Monique Veldman een stel voortreffelijke uitbaters gevonden. Zij hebben het Museumpark Archeon in brede lagen van de Nederlandse en Belgische bevolking in het bijzonder populair gemaakt. Een Algemeen Romeins museum werd bereikbaar door de inzet van wethouder Robert Jan Blom, die hiervoor op 18 oktober 2009 de eerste paal sloeg. Archeon is niet meer weg te denken uit Alphen aan den rijn.  

Heden liggen de resten van de Zwammerdamschepen in het Museumpark Archeon om op deskundige wijze door een groot aantal deskundige vrijwilligers geassembleerd  te worden, onder leiding van de Archeoloog drs. Yardeni Vorst, Antoine Boerman, Arie Streefland, Arie van der Graaf,  Nigrum Pullum (Leen van Zwieten), e.a. Evaluatie van de resultaten zou waardevolle aanvullingen kunnen opleveren bij de Dissertatie van Dr. Maarten D. de Weerd “Schepen voor Zwammerdam”- 1988.

Ondanks Provinciaal Romeins historische concurrentie met Valkenburg, Leiden, Katwijk, Velzen en Utrecht is de stemming in  Alphen aan den Rijn optimistisch, omtrent vestiging scheepsdepot en scheepvaartmuseum alhier.