Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland

De Gouden Eeuw van de Romeinen in de Lage Landen

Tom Buijtendorp presenteert vandaag ’De Gouden Eeuw van de Romeinen in de Lage Landen’. Aanjager van die bloei was ’de reizende keizer’ Hadrianus, die direct na het overlijden van zijn voorganger Trajanus in 117 – en tegen de zin van de bestuurders in Rome – besloot de politiek van expansie te verruilen voor consolidatie. Hij reisde allereerst vanuit Rome naar het noordelijkste deel van zijn rijk, waar in zijn opdracht een muur werd gebouwd ten zuiden van de huidige grens van Schotland. De reis voerde in 121-122 door de Lage Landen, waar de keizer hoogstpersoonlijk de omtrek en bouwrichting uitzette van een nieuwe hoofdstad op de plek van het huidige Voorburg bij Den Haag: Forum Hadriani.

Er stonden al huizen van een eerste bestuurscentrum uit de tijd van keizer Domitianus. „Tijdens het opgraven van de hoofdweg van Forum Hadriani kwam een oudere weg naar boven, waaraan huizen stonden die onder een andere hoek waren neergezet. Die oudere nederzetting moet zijn gesloopt, want de latere huizen zijn er gewoon overheen gebouwd”, zegt Buijtendorp.  Ook op andere plekken in Voorburg doken resten met die ’Domitiaanse richting’ op, waar telkens sporen van het latere Forum Hadriani overheen lopen. „Alles slopen en nieuw bouwen is wel heel veel gedoe”, denkt Buijtendorp, zeker als je in aanmerking neemt dat Forum Hadriani een heel klein stadje was. „Het viel veel beter in een groter geheel te verklaren, wetend dat dit de eerste stad was die Hadrianus stichtte.”

Hadrianus had een plan. Dit deel van het latere Nederland moest naar zijn inzicht ingericht worden, „De opvatting was tot nu toe dat de Romeinen hun leefomgeving doorgaans strak ordenden, maar in dit drassige gebied werd daarvan afweken en per locatie de natuurlijk richting van de afwatering gevolgd.” Ten noorden van het Kanaal van Corbulo, de voorloper van de huidige Vliet waarmee de Romeinen de Rijn met de Maas verbonden, zag Buijtendorp daarentegen dat de verkavelingsrichting op drie plekken overeenkwam met de bouwrichting van Forum Hadriani. „Je moet als wetenschapper voorzichtig zijn. Vaak zijn slechts kleine stukjes Romeinse sloot opgegraven, dus de richtingen worden met voorbehoud gereconstrueerd. Maar drie gelijkgerichte plekken is wel heel opvallend.”

Na Forum Hadriani, de veldtochten van Caesar in deze contreien, het vergeten crisisjaar 117 en de met raadsels en mysteries omgeven Brittenburg bij Katwijk zet de historicus uit Zaandam de schijnwerpers op een volgend aspect van de Romeinse aanwezigheid in ons land. Archeologisch puzzelaar en cold case ontrafelaar Buijtendorp voert weer een reeks intrigerende verklaringen en onthullingen op over de nalatenschap van de Romeinen in ons land.

„De Gouden Eeuw van de Romeinen in de Lage Landen is ook een beetje onze eerste Gouden Eeuw. Misschien wel meer dan we beseffen.” Dat zal Buijtendorp vanavond in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden zeggen bij de presentatie van zijn boek, vanaf 19.00 uur online te volgen (https://www.rmo.nl/uw-bezoek/activiteiten/). Ook na vanavond op de website van het RMO te zien. 

Bron: Leidsch Dagblad, Peter Schat.