In het nieuws
Stichting Historische Publicaties Holland-Rijnland
Verse palmtakken voor Pieter van der Werf
Wilfred Simons
Officieel was de restauratie van het grafmonument voor burgemeester Pieter van der Werf afgelopen zomer al gevierd, maar voltooid was hij nog niet. In de aanloop naar Leidens Ontzet plaatste de Utrechtse houtsnijder Miki Witmond twee vergulde palmtakken in de epitaaf, die sinds 1661 aan een pilaar van de Hooglandse kerk in Leiden hangt. Tevreden keek voormalig koster Arnold Vroomans toe. ,,Het is klaar.’’
Palmtakken staan symbool voor overwinning. Hoewel Van der Werf (1529-1604) de wankelmoedigste was van de drie leiders die het verzet tegen de Spanjaarden leidden, droegen de Leidenaars hem dat niet na. Ook hij mocht delen in de roem. Beeldhouwer Rombout Verhulst (1634-1698) ontwierp een grafmonument voor hem, dat inmiddels als een topstuk van de Nederlandse Renaissance wordt beschouwd.
Schoonmaakbeurt
De oorspronkelijk palmtakken zijn 150 jaar geleden tijdens een schoonmaakbeurt van het monument zoekgeraakt. De Leidse kunsthistoricus Pier Terwen, die de restauratie van het epitaaf begeleidt, denkt dat ze zijn afgebroken, daarna in een la zijn gelegd en uiteindelijk als rommel weggegooid. Houtsnijder Witmond stond voor de taak om de palmtakken te reconstrueren. Hij had daarvoor de beschikking over een oude interieurtekening van de kerk, maar voor de zekerheid bezocht hij ook andere grafmonumenten van Verhulst die hun vergelijkbare palmtakken nog bezitten. De juiste nuance was lastig te vinden. ,,De takken op de tekening leken mij te zwierig'', zegt hij. ,,Ze waren meer in de stijl van de tekenaar dan in die van Verhulst. Maar als je niet uitkijkt, worden ze juist weer te stijf.’’
De palmtakken zijn gemaakt van lindehout, dat sterk is, maar ook soepel. ,,Je kan het bijna dubbel buigen'', zegt Witmond. Ze zijn met bladgoud bekleed en daarna gepatineerd, zodat ze een zachte, gedempte, bijna bronzen gloed kregen. Dat was een expliciete wens van projectleider Terwen, die wilde voorkomen dat het goud blikkerig zou stralen. ,,Voor de juiste kleur hebben we gekeken naar een andere epitaaf in de Hooglandse kerk, die ook zo’n gedempte gouden kleur heeft.’’